Uyg‘ur yozuvidagi qadimiy matn: Dolodoy yodgorligi

UYG‘UR YOZUVIDAGI QADIMIY MATN: 

DOLODOY YODGORLIGI

Dolodoy yodgorligi 1955-yilda mog‘ul arxeolog Ts.Dorjsuran tomonidan topilgan. Matn qadimiy uyg‘ur (so‘g‘d) yozuvida taxminan, 791-792-yillarda yozilgan. Matnni dastlab, A.M.Shcherbak 1958 va 1961-yillarda nashr qildirgan. Qayta o‘qish jarayonida ba'zi o‘rinlar o‘zgartirilgan.

Matndan shahzoda Bo‘g‘az tiginning faoliyati, u yashagan shaharning obodligi va shaxsiy g‘alabalari, 30 yoshida o‘ldirilishi, qadimiy turkiy jang taktikalari, taxtning o‘gay otaga o‘tishi, Bo‘g‘az tiginning Turgash, Qarluq va Tabg‘ach koalitsiyasiga qarshi kurashgani haqidagi qimmatli ma'lumotlarni angalsh mumkin. O‘gay ota deyilganda Ediz qavmidan Qutlug‘ qog‘on tahmin qilinadi. Xitoy manbalarida Chuy-tsyun deb yoziladi va "farqli shajaradan" degan ma'noni bildiradi. 

Yodgorlik matni transkriptsiyasi

1. Er atytm boγaz tegin jeti jigmir jašymta bul-uluγ-ta

2. sül[e]dim. Myŋ jont aldym. Toquz jigirmi joqum-ta

3. öki sunčtu tačyγ-un sunlundy  ………

4. ydtym. jarγan-ta eŋitü toqγm tolu[q]

5. tübünče tölüg kisre türges bolču ögüz-[te]

6. altym. Ben otuz jašym-ta otun-ša söntim

7. töplet baba ögej  tegin el tükdi kisre

8. men etni-ke ....... [etintim]

Tarjimasi:

Er ismim (o‘smirlik ismim) Bo‘g‘az Tigin. O‘n yetti yoshda Bul-ulug‘da

Safarga chiqdim. Yag‘mo qilib ming otga ega bo‘ldim. O‘n to‘qqiz yoshga kirmasdan

qo‘mondon sifatida safarga yuborildim. (2 so‘z o‘qilmagan)

yo‘lladim [dushmanni] kirdim va tiz cho‘ktirdim molini [mol-mulkini] butunlay tortib oldim.

Oxirigacha to‘lasin (qilgan ishiga javob bersin) undan keyin Turgacha

Bo‘lchu daryosida tiz cho‘ktirdim. Men o‘ttiz yoshimda olov kabi so‘ndim (vafot etd’m).

Ota O‘key shahzoda [davlatni] boshqar! Undan keyin davlatni boshqardi.

Men ishlarimni [tugatdim].

Prof. Dr. Karjaubay SARTKOJA (Qozog‘iston) ma’ruzasi asosida 
Ma'rufjon Yo'ldoshev tayyorladi.