Фузулийдан бир ғазал

Муҳаммад Фузулий 

(1498-1556)

Муҳаммад бин Сулаймон  Фузулий — мумтоз озарбайжон шоири ва мутафаккири. Турк, форс ва араб тилларида ижод қилган. Бағдод мадрасаларида таҳсил олган ва мударрислик қилган. Фузулий форсий ва туркий адабиётнинг йирик вакиллари ҳисобланган Низомий Ганжавий, Саъдий Шерозий, Ҳофиз Шерозий, Атоий, Лутфий, Алишер Навоий каби шоирларнинг ижодини меҳр билан ўқиб-ўрганиб, уларнинг маҳорат сирларидан баҳраманд бўлган. Шоир ижодига, Лутфий ва Навоийнинг таъсири кучли бўлган.

Асарлари: "Девон" (турк, араб ва форс тилларида), "Бангу бода" (маснавий), "Лайли ила Мажнун" (достон), "Рисолаи муаммеёт", "Қирқ ҳадис", "Сув қасидаси", "Ҳазрати Али девони", "Шикоятнома", "Ринду зоҳид", "Соқийнома" ва бошқалар.

Бугунги саҳифамизда шоирнинг беҳад гўзал бир ғазалини ўзбекчалаштирган ҳолда эътиборингизга ҳавола қиламиз.   

ФУЗУЛИЙ: "МАНИ ЖОНДАН УСОНДИРДИ" 

Мани жондан усондирди, жафодан ёр усонмасми?
Фалаклар ёнди оҳимдан, муродим шами ёнмасми?

Ҳама беморга жонон, давои дард қилар эҳсон,
Нечун қилмас манга дармон, мани бемор билмасми?

Ғамим пинҳон тутардим мен, дедилар ёра қил равшан,
Десам ул бевафога, билмам, ишонарми, ишонмасми?

Шаби ҳижрон ёнар жоним, тўкар қон чашми гирёним,
Уйғотар халқни афғоним, қаро бахтим уйғонмасми?

Гули рухсоринга қарши, кўзимдан қонли оқар сув,
Ҳабибим, фасли гул бу, оқар сувлар лойқаланмасми?

Эмасдим ман санга мойил, сан этдинг ақлимни зоил,
Манга тан айлаган ғофил, сани кўрса уялмасми?

Фузулий ринди шайдодир, ҳамиша халққа русводир,
Сўрангчи, бу на савдодир, бу савдодан усонмасми?

*усонмоқ-безмоқ, сиқилмоқ; давои дард-дардига даво; зоил-йўқ қилмоқ; тан айлаган-тан берган.
/Озарбайжончадан М.Йўлдошев ўзбекчалаштирди.

FÜZULİ: "MƏNİ CANDAN USANDIRDI"

Məni candan usandırdı, cəfadan yar usanmazmı?
Fələklər yandı ahimdən, muradım şəmi yanmazmı?

Qamu bimarinə canan, dəvayi-dərd edər ehsan,
Neçün qılmaz mənə dərman, məni bimar sanmazmı?

Qəmim pünhan tutardım mən, dedilər yarə qıl rövşən,
Desəm ol bivəfa bilmən, inanarmı inanmazmı?

Şəbi-hicran yanar canım, tökər qan çeşmi-giryanım,
Oyadar xəlqi əfğanım, qara bəxtim oyanmazmı?

Güli-rüxsarinə qarşu, gözümdən qanlı axar su,
Həbibim, fəsli-güldür bu, axar sular bulanmazmı?

Deyildim mən sənə mail, sən etdin əqlimi zail,
Mənə tən eyləyən qafil, səni görcək utanmazmı?

Füzuli rindü şeydadır, həmişə xəlqə rüsvadır,
Sorun kim, bu nə sevdadır, bu sevdadən usanmazmı?