ДОНИШМАНД РАССОМ ВА ШОГИРДИ

Ҳиндистонда жуда машҳур бир рассом бор экан. Халқ уни Ранга Гуру - “рангларнинг донишманди” деб эъзозлар экан.

Унинг истеъдодли шогирдларидан бири рассом Раcичи таҳсилини тамомлаб, энг яхши асарини баҳолаш учун устози Ранга Гуруга олиб борибди. Устози шогирдининг беқусур асарини мамнуният билан томошо қилибди ва:

– Азизим Расичи, сен энди моҳир рассом бўлдинг, бундан буён сенга баҳони халқ беради. Бу гўзал асарингни шаҳарнинг энг гавжум майдонига олиб бориб, ҳамма кўрадиган бир жойга ил ва ёнига қизил қалам ҳам қўйиб, одамлардан расмдаги ўзлари ёқтирмаган жойларни белгилаб қўйишларини сўраб матн қолдир, -дебди.

Раcичи устозидан миннатдор бўлиб, шаҳар марказига йўл олибди. Майдоннинг баланд ва ҳаммага кўринадиган жойига ўзи чизган асарни қўйибди. Устози айтганидек матн ва қаламни ҳам расм ёнига қўйиб, уйига қайтибди. Орадан бир кун ўтиб яна майдонга расмни кўриш учун борибди. Қарасаки, расмнинг ҳамма жойига қизил қалам билан чизиб ташланган, расм деярли кўринмай қолган экан. Халқни ҳайратга тушириш умидида бор истеъдоди ва қалб қўрини сарфлаб чизган расми атайин қилингандек, қизил қаламда бўяб ташланган экан. У жуда хафа бўлиб, устози Ранга Гуру ҳузурига қайтибди. Донишманд мусаввир эса бунинг учун хафа бўлмаслигини ва худди шу расмни яна қайтадан чизишини буюрибди. Расичи устозининг топшириғини аъло даражада бажариб олиб келибди. Ранга Гуру унга асарини яна ўша майдонга олиб бориб аввалги жойига қўйишни ва ёнига турли рангдаги мойбўёқларга тўла палитра ва бир нечта қилқалам қўйишни таъкидлабди. Бу сафар одамлардан расмнинг ўзларига ёқмаган қисмларини мойбўёқ ёрдамида бемалол тузатишлари мумкинлиги ҳақидаги матнни қолдирибди. Раcичи минг хавотир билан яна уйига қайтибди. Орадан бир неча кун ўтиб расм ҳолидан хабар олиш мақсадида майдон сари йўл олибди. Умидсиз ҳолда майдонга етиб бориб не кўз билан кўрсинки, расм қандай ташлаб кетилган бўлса ўшандай турганмиш. Ҳеч бир ерига тегилмаган, қилқаламлар ҳам топ-тоза, бўёқлар ҳам очилмаган. У буни кўриб жуда хурсанд бўлибди ва расмни олиб устозининг ҳузурига чопибди. Ранга Гуру шогирдининг қувончини кузатиб туриб шундай дебди:

– Азизим Раcичи, кўрдингми, агар одамларга имконият берилса, юзингда кўзинг борми демасдан шафқатсизларча танқид қилишаверади. Умрида қалам ушлаб кўрмаган, ўзи биронта расм чизиб қойиллатмаган инсонлар ҳам хатоларингни кўрсатиб, бебаҳо асаринг устидан аёвсиз чизиб ташлашди. Танқид қилиш осон ва ҳар ким истаган нарсадан қусур топа олади. Иккинчи марта улардан расмдаги хатоли жойларни тузатишлари мумкинлигини сўраганингда ҳеч бири бунга ботина олмади. Чунки хатони тузатиш учун ақл керак, фаросат керак, билим, савия, маҳорат керак бўлади. Муаммога конструктив ёндашиш учун муайян тайёргарлик талаб қилинади. Ҳеч ким ўзи билмаган муаммога ечим қидирмайди. Жамиятда яхши рассом бўлишнинг ўзи кифоя қилмайди. Халқ ўзлари донишманд деб билган усталарнигина гуру деб ҳурмат қилади. Улар танимаган рассом дунёнинг энг моҳир рассоми бўлган тақдирда ҳам эътироф қилишмайди. Шунинг учун асарларингни танимаган-билмаган инсонларга тақдим қилма, улар билан баҳслашиб ҳам ўтирма.

Хулоса шуки, бошқаларнинг нияти, орзу ва хаёллари билан заррача қизиқмайдиган худандишларнинг мақтовларига, кибри илмидан баланд танқидфурушларнинг танқидларига ҳеч кимнинг куни қолмасин.

24.03.2023

#таржима