Aşık Veysel

Турк халқ бахшиси ОШИҚ ВАЙСАЛ тахаллуси билан ижод қилган Вайсал Шатирўғли 1894 йилнинг 25 октябрида Туркиянинг Сивас вилоятига қарашли Шарқишла тумунидаги Сивриалан қишлоғида таваллуд топди. Унинг икки опаси чечак касаллиги туфайли оламдан ўтади, Вайсал эса кўр бўлиб қолади. Отаси унга чалғисин дея соз олиб беради. Секи-аста чалишни ўрганган Вайсал дардини куйга солиб ижро эта бошлайди. Мусаҳҳар овози ва таъсирчан сўзлари билан тез орада машҳур бўлиб кетади. Содда ва пурмаъно шеърлари "Айтимлар" (1944), "Созимдан саслар" (1950), "Дўстлар мени хотирласин" (1970) номли китобларида нашр қилинган. Ўлимидан кейин 1984 йилда барча шеърлари бир китоб ҳолида қайт нашр қилинган. 1973 йилнинг 21 мартида вафот этди.

Бахшининг ҳаёти билан боғлиқ бир ҳузунли ҳикоя:

Бу воқеа Анадўлунинг чекка бир қишлоғи бўлмиш Сивриаланда рўй берибди. Сокин тун. Кўкда ой ва юлдузлар ердаги барча воқеалардан хабардордек ҳайратла кузатиб турибди. Аёл режасини бугун амалга оширади. Бу кеча эрини ташлаб хуштори билан қишлоқдан бутунлай қочиб кетади. Ҳаммасини унутади. Эрини... Бу кўлмакдай қишлоқни... Ойни, юлдузларни, хаёлларини... Ҳаммасини унутиб янги ҳаётни бошлайди... Ҳаммаси бу кеча рўй бериши керак...

Эри аллақачон ухлаб бўлган. Хотин эса қулоғини динг қилиб кўча пойлайди. Ниҳоят кутилган овоз эшитилади. Ковушини кийиб олдиндан тайёрланган бўҳчасини олиб чорбоғ томонга йўл олади. Иккови тезлик билан бу ердан узоқлашади. Тонггача қишлоқдан чиқиб олиши керак. Биров кўрса, оқибати ёмон бўлади. Аёл қочиб борар экан ковушининг ичида нимадир оёғига ботаётганини сезибди. Лекин тўхтаб вақт ўтказишни истмай йўлда давом этаверибди. Қишлоқдан эсон-омон чиқиб олишгач ўтириб нафас ростлашибди. Ўша пайт ковушини қўлига олиб оёғига ботган нарсанинг нима эканлигига қизиқибди. Ковушининг патагини кўтарибди. Бир даста пул! Буни кўрган хотин ҳайратга тушибди...

Эр аслида ҳаммасини билар, сезар экан. Бир куни хотинининг уни ташлаб қочишини билган экан. “Шунча йил хизматимни қилди, киримни ювди, уйимни тозалади, қўлидан туз тотдим. Мени бахтиёр қилди. Энди мени тарк этса, номардга муҳтож бўлмасин, оёққа туриб олгунча бир корига ярасин” дея тўплаган пулини хотинининг ковушига яшириб қўйган экан...

Бу жўмард инсон на бир мактабда ўқиган, на бирор университетни тамомлаган. Ҳатто умри бино бўлиб китоб варақлаб кўрмаган экан. Аммо бугун унинг қўшиқлари миллионлаб инсонларнинг дардига малҳам бўлмоқда. Миллионлаб инсонларга йўлчи юлдуз бўлмоқда.  

Қуйида ўша гўзал табиатли, зийрак ва танти инсоннинг "Узун инжа бир йўлдаман" қўшиғини ҳукмингизга ҳавола қиламан. Шеърларидан намуналарни www.marufjonyuldashev.com web-саҳифамизнинг блог бўлмасидан ўқишингиз мумкин.