Меҳмет Акиф Эрсўй ва Туркиянинг миллий истиқлол мадҳияси

ТУРКИЯНИНГ МИЛЛИЙ ИСТИҚЛОЛ МАДҲИЯСИ

1921 йилда Туркия Маориф вазирлиги миллий мадҳия ёзиш учун шоирлар ўртасида танлов эълон қилади. Бу танловга 724 шоир ўз шеърлари билан иштирок этади. Энг яхши шеър муаллифига 500 лира пул мукофоти берилиши маълум қилинади.

Меҳмет Акиф Эрсўй пул ваъда қилингани учун бу танловга қатнашишдан бош тортади. Даврнинг машҳур ёзувчи ва зукко сиёсатдонларидан бири бўлган Ҳамдуллоҳ Субҳи таклифини рад қила олмаган шоир бир шеърини танлов ҳайъатига юборади ва бу шеър ҳакамлар томонидан юқори баҳоланади.

Туркия Буюк Миллат Мажлиси 1921 йилнинг 12 мартида Меҳмет Акиф Эрсўй қаламига мансуб “Истиқлол марши” шеърини давлат мадҳияси сифатида қабул қилади. 1922 йилда Али Рифат Чағатой бу шеърга мусиқа басталайди.

Меҳмет Акиф шеъри учун белгиланган 500 лиралик мукофотни рад қилиш билан бирга “энди бу асар меники эмас, миллатникидир” дея ўз шеърий тўпламларига ҳам киритмайди.

“Оллоҳ бу миллатга иккинчи марта истиқлол мадҳияси ёзишни раво кўрмасин!” деган хитоби хотираларга муҳрланган бетакрор шоир Меҳмет Акиф Эрсўй (20.12.1873 - 27.12.1936) ҳаёти ва фаолияти ҳақидаги манбаларда Жумҳурият даврининг таниқли шоири, муаллим, воиз, ҳофиз, Қуръони Карим таржимони ва катта сиёсий арбоб сифатида тилга олинади. Отаси Меҳмет Тоҳир афанди албан миллатига мансуб мударрис, онаси эса асли Бухоролик ўзбек бир оиланинг қизи Омина Шариф хонимдир.

Қуйида Меҳмет Акиф Эрсўй қаламига мансуб “Истиқлол марши”нинг матни:

İSTİKLAL MARŞI

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...

Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfakını sarmışsa çelik zırhlı duvar

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddım var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imânı boğar

'Medeniyet!' dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Doğacaktır sana va'dettiği günler Hak'kın...

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri 'toprak!' diyerek geçme, tanı:

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?

Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hüdâ,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden, ilâhi, şudur ancak emeli:

Değmesin mâbedimin göğsüne nâmahrem eli.

Bu ezanlar-ki şahâdetleri dinin temeli,

Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerihamdan, ilâhi, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden nâ'şım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:

Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;

Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!